Μάιος: Ο μήνας των μεγάλων εμπνεύσεων!

Falcon Marschall (1818-1878), Πρωτομαγιά, Ιδιωτική Συλλογή

Ο Μάιος έχει την τιμητική του στον ποιητικό χώρο. Συμβολοποιεί την Άνοιξη στο αποκορύφωμά της, στην πιο "γλυκειά της ώρα", κατά τον γνωστό σολωμικό στίχο, αλλά αισθητοποιεί και τους αγώνες του λαού για κοινωνική δικαιοσύνη, ειρήνη, κατοχύρωση θεμελιωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων. 

Στην ποιητική συλλογή "Αμοργός" του Νίκου Γκάτσου, ο Μάιος, ιδωμένος από μία υπερρεαλιστική οπτική, αποπνέει έναν αέρα αισιοδοξίας:

Στου πικραμένου την αυλή βγαίνει χορτάρι μαύρο

Μόνο ένα βράδυ του Μαγιού πέρασε ένας αγέρας

Ένα περπάτημα ελαφρύ σα σκίρτημα του κάμπου

Ένα φιλί της θάλασσας της αφροστολισμένης

[...]

Ήταν του Μάη το πρόσωπο του φεγγαριού η ασπράδα

Ένα περπάτημα ελαφρύ σα σκίρτημα του κάμπου

Ένα φιλί της θάλασσας της αφροστολισμένης

(Ν. Γκάτσος, Αμοργός, εκδόσεις Πατάκη, 11η έκδοση, 2007)

Ο θρήνος της μάνας, Θεσσαλονίκη, Μάιος 1936

Υπάρχει, όμως και η άλλη όψη του νομίσματος. Ο Μάιος έχει ταυτιστεί στη λαϊκή συνείδηση με τους αιματηρούς αγώνες των καπνεργατών στη Θεσσαλονίκη, το 1936. Η φωτογραφία της μάνας που θρηνεί τον πρόωρο και άδικο χαμό του γιού της φαίνεται ότι στοίχειωσε τα όνειρα του ποιητή Γιάννη Ρίτσο, αλλά και τροφοδότησε γόνιμα τη φαντασία του. Στην ποιητική συλλογή του "Επιτάφιος", ο θρήνος της μάνας μετουσιώθηκε σε εξαίσιους στίχους, με σφρίγος και λυρική έξαρση.

Γιε μου, σπλάχνο των σπλάχνων μου, καρδούλα της καρδιάς μου,

πουλάκι της φτώχειας αυλής, ανθέ της ερημιάς μου,

πώς κλείσαν τα ματάκια σου και δε θωρείς που κλαίω

και δε σαλεύεις, δε γρικάς τά που πικρά σου λέω;

(Γ. Ρίτσος, Επιτάφιος, εκδόσεις Κέδρος, 1979)

Πρωτομαγιά του 1944. Στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου επικρατεί μεγάλος αναβρασμός. Τα ξημερώματα 200 Έλληνες κρατούμενοι οδηγούνται στο σκοπευτήριο της Καισαριανής, όπου και εκτελούνται άνανδρα ως αντίποινα για τη δολοφονία ενός Γερμανού στρατηγού και των τριών ακολούθων του στους Μολάους Λακωνίας, στις 27 Απριλίου 1944, από ομάδα ένοπλων ανταρτών. Ο Μάιος είναι βαμμένος με το αίμα ανθρώπων, ζυμωμένων με τους αγώνες για λαϊκή κυριαρχία, ελευθερία, ισότητα, συναδέλφωση των λαών, δικαιοσύνη.